تاریخچه فرودگاه مهرآباد – چه کسی فرودگاه مهرآباد را ساخت؟ اولین هواپیمایی که در خاک ایران نشست؟ چرا فرودگاه مهرآباد به این نام نامگذاری شد؟
دانستنی های ما درباره کشور و تاریخ سرزمین خود بسیار کم است. فرودگاه مهرآباد اولین جایی است که هواپیما در خاک ایران به زمین نشست و از آنجا پرواز کرد. با وب آریو همراه باشید. تا درباره تاریخ این فرودگاه و دلیل نام گذاری آن به این نام بیشتر بدانیم.
فرودگاه بین‌المللی تهران در زمین و روستایی به نام مهرآباد ساخته شد که در گذشته جزو اراضی دارالخلافه تهران محسوب می‌شد. مرحوم دوست‌علی معیرالممالک درباره سابقه تاریخی این محل یادداشت‌هایی دارد، از این قرار: «مهرآباد از املاکی بود که حاج میرزا آقاسی به ناصرالدین شاه هبه کرد. ولی در ۱۲۷۱ ه.ق، نظام الدوله معیرالممالک آن را از دولت به ۲۸۰۰ تومان خریداری کرد و به احداث قنات و باغ و قلعه روستایی همت گماشت. در ابتدا نام آن حسین آباد بود، ولی پس از آن که جزء مهریه عصمت الدوله درآمد، نام مهرآباد را بر آن گذاشتند. اما بعدها به مناسبت خرج‌های بی‌رویه دوست محمدخان معیرالممالک، مهرآباد به گرو رفت و از تملک خانواده او خارج شد. مرحوم دوست‌علی خان معیرالممالک بنا به خصلت حفظ حرمت بستگان از شرح کامل قضیه خودداری کرد و تنها به دادخواهی از رضا شاه در مورد باز گرداندن مهرآباد پرداخت، اما در نهایت به خاطر بی‌مهری خویشاوندان، چنان آزرده شد که دست از مهرآباد کشید و شکوه به شاه نیز نبرد.»
چندی بعد، در یکی از روزهای سال ۱۲۹۶ ه.ش ، و در اواخر جنگ جهانی اول، مردم تهران برای اولین بار شاهد پرواز هواپیما بر فراز آسمان کشور بودند. این هواپیما به صورت قطعات مجزا از روسیه و از طریق بندر انزلی به وسیله اتومبیل به تهران حمل شد و پس از سوار کردن قطعات، توسط خلبان روس بر فراز تهران و در ارتفاع پایین پرواز کرد. با توجه به این‌که در آن موقع محلی به عنوان فرودگاه در تهران وجود نداشت خلبان در محل وزارت امور خارجه و شهربانی کنونی تهران (میدان مشق) به زمین نشست.
به دنبال پیشرفت سریع صنعت نوپا و پر شتاب هواپیمایی و تمایل کشورها به استفاده از این تکنولوژی، حق انحصاری هواپیمایی در ایران به موجب قانونی، در بهمن‌ماه سال۱۳۰۴ ، به شرکت هواپیمایی آلمانی یونکرس واگذار گردید. شعبه این شرکت درسال ۱۳۰۵ ، در ایران افتتاح و ارتباط هوایی بین تهران و شهرهای مشهد، شیراز، بندر انزلی و بوشهر برقرار شد و به حمل و نقل مسافر و محموله‌های پستی در آسمان کشور پرداخت.
در سال ۱۳۱۷، باشگاه خلبانی با ۲۰ فروند هواپیما تأسیس گردید و در مردادماه سال ۱۳۲۵ ، اداره‌ای تحت عنوان اداره کل هواپیمایی کشوری تشکیل و یک سال بعد این اداره به فرودگاه مهرآباد منتقل شد. با تصویب قانون هواپیمایی کشوری در تاریخ ۲۸ تیرماه سال ۱۳۲۸ ، در مجلس وقت، اداره کل هواپیمایی کشوری زیرنظر وزارت راه قرار گرفت. درسال ۱۳۵۳، اداره مذکور تحت عنوان سازمان هواپیمایی کشوری زیر پوشش وزارت جنگ قرار گرفت و مجدداً در تاریخ ۶/۱۲/۱۳۵۷و با تصویب شورای انقلاب به وزارت راه و ترابری ملحق شد.
از سال‌های ابتدایی پیدایش حمل و نقل هوایی در کشور و تأسیس سازمان هواپیمایی کشوری فعالیت‌های هوانوردی، از جمله اعمال حاکمیت بر مجموعه صنعت حمل و نقل هوایی، تدوین استانداردهای هوانوردی و نظارت بر ایمنی پروازها و عملکرد فرودگاه‌ها به عهده سازمان هواپیمایی کشوری بود و از طرف دیگر، فعالیت‌های مربوط به حمل ونقل هوایی بار و مسافر در اختیار شرکت‌های هواپیمایی قرار داشته است. با گذشت زمان و هم‌گام با تحولات سیاسی، اجتماعی و تکنولوژیکی که در جهان به وجود آمده، صنعت هوانوردی کشور نیز متحول شد. با توجه به تقاضای روز افزون توسعه حمل و نقل هوایی کشور، علاوه بر وجود شرکت‌های هواپیمایی دولتی، از جمله شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی و شرکت آسمان، اجازه فعالیت به شرکت‌های حمل و نقل غیردولتی نیز داده شده است. این شرکت‌ها مسئولیت تدارک هواپیما از طریق خرید یا اجاره و حمل و نقل مسافر و بار در مسیرهای پروازی داخلی و بین‌المللی را به عهده دارند.
به منظور اقتصادی‌تر کردن فعالیت‌ها در شبکه فرودگاهی کشور، وظایف مربوط به ساخت و توسعه و اداره و نگه‌داری فرودگاه‌ها در اختیار شرکت فرودگاه‌های کشور قرار گرفته و سازمان هواپیمایی کشوری انجام وظایف اصلی حاکمیتی و تنظیم برنامه‌ریزی هوانوردی و تدوین مقررات و استانداردهای ملی نظارت بر اجرای امور و ایمنی پروازها را برعهده دارد. همچنین در سطح بین‌المللی با تصویب قانون اجازه الحاق به معاهده شیکاگو در تاریخ ۱۳۲۸/۴/۳۰، جمهوری اسلامی ایران عضو سازمان بین‌المللی کشوری ایکائو (i.c.a.o) شد و سازمان هواپیمایی کشوری نماینده رسمی ایران در این سازمان است.
در حال حاضر این فرودگاه شش ترمینال مسافربری دارد که عبارتند از: ترمینال یک و دو که مربوط به پروازهای خارجی است، ترمینال سه که متعلق به حجاج می‌شود، و ترمینال‌های چهار و پنج و شش که به ترتیب برای خروج و ورود پروازهای داخلی از آن استفاده می شود.
در محوطه این فرودگاه حدود ۱۰۰ شرکت هوایی و غیرهوایی و اشخاص حقیقی و حقوقی فعالیت‌های تجاری دارند.
شرکت‌های هوایی ایران ایر، ایران نفت، ایران ایرتور، ایروفلوت، آسمان، ماهان، سفیران، ساها، کاسپین، کیش ایر، فراز قشم، آریا، کراس ایر، لوفت هانزا، اتریش، گلف ایر، کی.ال.ام هلندی، آلیتالیا، سوریه، عربستان سعودی، امارات و کویت هستند. شرکت‌های غیر هوایی عبارتند از: Dhl خدمات پستی، دفتر مخابرات بین‌المللی، صدا و سیما، دفتر ایران‌گردی و جهان‌گردی، سازمان حج و زیارت، دفتر وزارت دفاع، شرکت سپهران، گمرگ مهرآباد، پارکینگ طبقاتی بامپاد، شرکت‌های تبلیغاتی، اتومبیل کرایه‌ای بهارانه، رستوران سنتی، بانک ملی، نمایشگاه سنتی و صنایع دستی و خدمات بار ترمینال حجاج.
برج مراقبت این فرودگاه دارای ۱۵۰ مترمربع فضای مراقبت پرواز، ۲۲۵ مترمربع فضای رادار تقرب پرواز، ۲۲۵ مترمربع فضای تجهیزات ناوبری، هر طبقه با ۱۲۰ مترمربع فضاهای اداری و عملیاتی (یکم تا هفتم)، ۳۰۰ مترمربع ساختمان سایت رادار، ۱۲۰۰ مترمربع در چهار طبقه و ساختمان تسهیلات است.
این ساختمان در ۱۰ طبقه و ۴۰ متر ارتفاع ساخته و نمای خارجی آن از سنگ گرانیت و شیشه است.
سیستم رادار فرودگاه مهرآباد که در انتهای محوطه فرودگاه نصب و اطلاعات آن به وسیله کابل نوری به سیستم اتوماسیون منتقل می‌شود، شامل سیستم rtplefdp است که ارسال تمام اطلاعات پروازی از جمله مسیر، سرعت، ارتفاع و کد مشخصه بر روی صفحه نشان‌دهنده آن ظاهر می‌گردد.
فرودگاه مهرآباد با ظرفیت فنی تکنیکی خود کنترل بیش از ۷۰۰۰۰ پرواز عبوری، ۱۰۰۰۰ پرواز داخلی و ۳۰۰۰۰ نشست و برخاست بین‌المللی را برعهده دارد
